Amerikan Cilt Nedir ?
Amerikan ciltleme, dokümanların sırttan tutkallanarak uygunlandığı bir ciltleme tekniğidir. Bu yöntemle formalar dört kenarından kesilir ve plastik tutkal ile sırtlarından birbirlerine yapıştırılır. Sırt yüzeyini tülbent (çaput bezi) ya da değişik kalınlılardaki tel ile daha da sağlamlaştırmak mümkündür. Uzun süre kullanılması gereken kitaplar ya da ajanda gibi yılın her günü kullanılması zorunlu olan ürünler dışında karton kapaklı ciltleme sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistem ülkemizde “Amerikan Cilt”, “Amerikan Ciltleme” olarak bilinmektedir. Amerikan ciltleme sisteminde, harmanı çekilmiş formaların sırt kısmı, özel yüzeyli, tırtıklı bıçaklara sahip makinalarda traşlanır. Bu bölüme tutkal sürülüp kapak takılarak yüksek basınçta preslenir. Günümüzde yüksek tirajlı (roman, hikaye kitapları, ders kitabı v.b.) ürünlerde ekonomik ve hızlı olması nedeniyle tercih edilir. Kuşe kağıtlardan oluşan kitapların ciltlenmesinde tercih edilmez.
Sıvama Cilt Nedir ?
Çok sağlam bir ciltleme tekniğidir.
İki çeşidi bulunur. Bunlar; kitap kapağınızın yumuşak ve kalın olmasını sağlayan, içi süngerli sıvama, ikincisi ise süngersiz sıvamadır. Kapak üzerinde, dilediğiniz her türlü resim, yazı vb. kullanılabilir. Cilt kalınlığı yaklaşık 3 mm olduğundan ve iç baskıya nazaran yaklaşık 1 cm daha geniş bırakıldığından, koruma oranı çok yüksek bir ciltleme tekniğidir. Uzun süreli kullanım gerektiren kitaplarda, katalog, albüm vb. işlerde tercih edilir.
Tel Dikiş Nedir ?
Formaların ya da tabaka halindeki kağıtların, tel zımba ile birbirine tutturulması işlemidir. Sırttan ve üsten tel dikiş olmak üzere iki şekilde yapılır.
Sırttan Telle Dikiş : Dergi, broşür, bülten ve katalogların ciltlenmesinde, maliyeti düşük ve uygulaması en kolay olan sırttan telle dikiştir. Sayfaların tamamen açılarak kolay ve rahat bir okuma sağlaması bu yöntemin en büyük avantajıdır.
Üstten Tel Dikiş : Sırttan tutturulmayacak kadar kalın kitap, dergi, makbuz, bloknot, fatura ve bilet koçanlarının bir araya getirilmesinde üstten tel dikiş yöntemi kullanılır. Tek dezavantajı sayfaların tamamen açılmasına olanak vermemesidir. Bu nedenle telle dikiş yöntemi, sözlük, ansiklopedi gibi başvuru niteliği taşıyan ve uzun ömürlü olması gereken yayınlarda tercih edilmez.
Omega Tel Dikiş Nedir ?
Basılı dökümanı (dergi, katalog vesair) klasör veya karton dosyalara takabilmek için, tel dikişin sırt kısmının kambur şekli ile dikilmesidir.Bir diğer deyişle "U" şeklinde dışa çıkıntılı tel dikiş türüdür.
İplik Dikiş Nedir ?
Bu teknikte, formalar sırtlarından delindikten sonra; ipek, pamuk ya da naylondan yapılmış sağlam ipliklerle dikilirler. İpliklerle dikiş yöntemi günümüzde artık makineleşmiştir. Bu makineler basılan bütün formaları art arda ve birbirine bağlı olarak diker. Dikilen formalar daha sonra, kitabın içeriğini oluşturan gruplar halinde kesilerek birbirinden ayrılır. İplikle dikiş yöntemi en uzun ömürlü ciltleme tekniğidir. Bastırılacak işin türüne göre onlarca farklı dikim teknikleri mevcuttur.
Spiral Cilt Nedir ?
Spiral ciltleme çok sayfalı işlerde, pvc veya telden imal edilen ve sayfaların delinerek, bu mekanizmaya takılmasıyla, sayfalarınızın dağılmaması sağlayan mekanizmadır. Spiral ciltleme 450 - 500 sayfaya kadar ki işlerde kullanılabilir. Ayrıca masaüstü takvimlerde, duvar takvimlerinde de sıkça kullanılmaktadır.
Helezon Cilt Nedir ?
Helezon ciltlemede yine çok sayfalı işlerde, aynı yöntem kullanılmakta fakat spiralden farkı mekanizma deliklerinin ve kullanılan mekanizmanın daha kalın olmasıdır. Kullanış açısından spiral ciltleme daha çok tercih edilmekte.
Katlama ve Kırım Nedir ?
Tabaka halindeki basılı materyalin elle veya makine ile katlanarak forma haline getirilmesi işlemidir. Dört temel kırım tekniğinden söz edilebiliriz. Yatay kırım, dikey kırım, akordion kırım ve bohça kırım. Bu dört kırımdan 64 çeşit farklı şekilde kırım üretilebilir.
Mekanik Ciltleme : Bu ciltleme tekniğinde; kapak ve iç sayfalar bir araya getirildikten sonra metal veya plastikten yapılmış spiral, vida ve perçinlerle birbirine tutturulur. Çok uzun süre kullanım gerektiren dokümanlarda tercih edilir.
Forma Nedir ?
Matbaacılıkta kullanılan temel hesaplama birimlerinden birisi olup, sekiz ön, sekiz arka olmak üzere 16 sayfadan oluşan kitap bölümüdür. Tabaka kağıdın saat yönünde üç kez katlanması ile elde edilir. Baskı hesabı 4, 8, 16 ve 32… sayfa şeklinde 4'ün katları olarak planlanır. 4 sayfalık planlama çeyrek forma, 8 sayfalık planlama yarım forma ve 16 sayfalık planlama tam forma olarak ifade edilir.
Harmanlama Nedir ?
Formaların cilt öncesi kitap haline getirilmek üzere sırayla yan yana veya iç içe dizilmesi işlemi. Bazı durumlarda tabaka harmanı yapılması da gerekebilir.
Perforaj Nedir ?
Fatura, irsaliye, vezne alındıları, uçak vb.araçların biletlerinde ilk nüshalarının kolayca kopması için baş veya sırta yakın kısıma, boydan boya açılan koparma deliklerine perforaj denir.
Pilyaj Nedir ?
Dosya, broşür, dergi ve benzeri basılmış materyallerin kırım (katlama) yerlerine denir. Diğer bir adı da koniktir "konik atma" da denilmektedir.
Gofre (Kabartma) Nedir ?
Davetiyeler, tebrik kartları, kartvizit ve benzeri basılı materyallerin üzerine, kabartmak istediğiniz bölgeye, özel gofre tozu serpilerek ve bu kısmın üst tarafta kalacak şekilde fırınlanarak kabartma işlemine denir. Gofre işlemi, bir dişi ve bir erkek kalıp yardımıyla, tipo baskı makinelerinde de yapılabilir.
Varak - Yaldız Baskısı Nedir ?
Metal klişe veya kurşundan hazırlanmış tipo baskı kalıbının ısıtılarak, cilt bezi ya da benzeri bir materyal üzerine konulmuş yaldız (altın sarısı veya gümüş renkli) kağıdı kullanılarak, elde edilen transfer baskıdır.
Yaldız Boyama (Bronzlama) Nedir ?
Toz halindeki altın varak, gümüş varak vb. yaldızların, transparan baskı yapılmış baskı altı malzemesine serpilmesi yoluyla yapılan boyama işlemidir. Dini kitap baskılarında, tarihi mozaik baskılarında ve ambalaj sanayindeki lüks ve pahalı kutu, kağıt baskılarına uygulanan altın, gümüş, bakır ve bronz rengindeki tozların sürülmesini kolaylaştırır.
Üç ağızlı giyotin : Ciltçilikte kullanılan ve kitapların üç tarafını da el değmeden arka arkaya, otomatik kesen giyotin bıçak.
Kambura : Ciltte kitap sırtlarının yuvarlatılması işlemi. Çok sayfalı ve sert kapaklı kitap ajanda vb. materyallerin dayanıklılığını arttırmak ve estetik görünmesini sağlamak amacıyla iplik dikiş ve tutkallamanın ardından el ile (çekiç ile sırta vurarak) veya makine ile yapılan bir işlemdir.
Şiring Paket - Şirinkleme (Paketleme) Nedir ?
Teslime hazır hale getirilmiş dergi, kitap, broşür, katalog gibi basılı materyallerin tek tek, ya da ikili, üçlü olarak postaya verilmesi için şeffaf plastik ambalaj malzemesinin (folyo) ürünlere sarılıp, ısı yardımıyla kenarlarının yapıştırılması işlemine denir. Ürünlerin taşınma ve depolanma sırasında nemden zarar görmesini ve dağılmasını önler.
Ebru Nedir ?
Ebruculuk, ciltleme tekniğinde kağıtta desen oluşturmak için el becerisiyle yapılan işlere denir.
Şömiz Nedir ?
Sıvama kapakların dışına sarılan gömlek. Şömizler kitap kapağı gibi tasarlanıp basılarak, sert kapaklara takılır.
Lama Nedir ? Giyotinin kesici çelik ağzı.
Cilt Tezgahı: Ciltlenecek kitapların, elde dikildiği tahta çalışma tezgahı.
Cilt Ana Kapağı (Yan Kağıdı) Nedir ?
Ciltlenmiş bir kitapta, dış kapakların iç yüzlerini cilde bağlayan, dış kapakla ara kapak arasındaki yaprak (Bu kapağın ön ve arka yüzü boş, yazısızdır.) Osmanlı ciltçiliğinde bu kapaklar çoğunlukla ebrulu idi. Tarihimizde ilk ciltleme 7- 9. yüzyıllarda Uygur Türkleri tarafından yapılmıştır.
Broşlamak: Basımevinde basılan yaprakların ya da dikilmiş formaların sırtına karton ya da kağıt yapıştırarak bir cilt oluşturmak.
Kılavuzlu Cilt: Kitabın niteliğine ve önemine göre, kapakların, tek, çift ya da üçlü kılavuzla bezendiği cilt.
Kordonlu Cilt: Forma kırnaplarının kitabın sırtında küçük çıkıntılar oluşturduğu cilt.
Yarıklı Cilt: Forma kırnaplarını geçirmek için yaprakların sırttan yarıldığı cilt.
Kırnap: Kalın formaları dikmeye yarayan, kalın iplik, sicim.
Muhat Aralığı Ne Demek ?
Ciltlenmiş kitap kapağının kolay açılmasını sağlamak amacı ile sırt mukavvası ile ön ve arka kapak mukavvaları arasında verilen boşluğa muhat aralığı denir. Muhat aralığı iyi ayarlanmadığında, kitap kapağı zor açılabilir. Standart boyuttaki (17.5 x 25 cm) kitap kapaklarının muhat aralıklarının yaklaşık 8 mm olduğu söylenebilir, fakat muhat aralığı kitap ölçüsüne göre değişken olup ustalık isteyen bir durumdur.
Kalamazo: İçine hareketli föy (yaprak) takılan ve bir anahtar düzeneği ile föy arasına göre ayarlanabilen bir tür klasördür. Kalamazolar, bilgisayarların olmadığı dönemlerde bankalarda, vergi dairelerinde ve pek çok işletmede muhasebe hesaplarının tutulmasında yardımcı defter olarak kullanılırlardı.
İp Dağıtmak İçin Teneke: Bu alet cilt iplerinin uçlarını dağıtmak için kullanılır. Çinko parçasından yapılır.
Biz: Bu alet pek çok işin yanı sıra, daire şeklinde mukavva parçaları keserken de işe yarar.
Istaka: Cilt işlerinde kullanılan kâğıtları katlamaya yarayan kemik ya da tahtadan yapılmış yassı bir el alet. İskarpela: 15 mm genişliğinde keskin ağızlı bir alettir. Cilbentlerde şerit geçecek yarıkları açmak için kullanılır.
Testere: Küçük bir el testeresi ve kıl testere bulundurulacak olursa oyma kalıp motifleri ve küçük yuvarlak kutu mukavvaları kesilebilir. Forma sırtlarını işaretli yerlerden kesmeye yarar.
Tahtalar: Kapağı takılmış kitap ve mukavvaları sert ağaçtan tahtaları arasında baskıya konur. Değişik büyüklükte tahtalara ihtiyaç vardır.
Yaldız Baskısı İçin Kumpas: Bu alet masa üzerine yatırılabilecek ve elle rahatça sıkılabilecek şekilde yapılmıştır. Bununla kitapların yaldızlama işi yapılır.
Deri Taşı: Üzerinde deri traş edilecek olan bu taş tahminen 30x40 cm büyüklüğünde bir litografya taşıdır.
Deri Ütüsü: Bu alet deriyi düzeltme de kullanılır.
Cilt İğneleri: Bunlar kitap dikmek ve şiraze örmek için kullanılan yorgan iğneleridir. Genelde büyük boylu ve ince olanları tercih edilir.
Zımpara Kâğıdından Eğeler: Bunlar üzerine zımpara kâğıdı yapıştırılmış mukavva veya tahta parçalarıdır. Büyükleri bir elle kolayca kavranabilecek kadar olmalıdır. Bu aletle mukavva kenarları yuvarlatılır. Bundan başka mukavvanın üzerinde veya kesik yerlerindeki pürüzleri düzeltir. Boya çanakları, fırçalar, boya serpmek için teller ve sert fırçalar: Bunlar kitap kenarlarını boyamak, ayrıca renkli kâğıtlar yapmak için kullanılır.
Dikiş Tezgâhı : El ile dikilecek kitap, defter gibi işlerin dikilmesi için kullanılan alete denir. Alt kısmı yeterli büyüklükte bir tabla ile, üstte gergi ipi veya şeritlerin gerileceği bir çerçeveden ibarettir. Tahtadan yapılmıştır.
Tül (Gaze) Nedir ?: Ciltçilikte sırta konan ve formaların kendisine dikildiği veya zamklandığı seyrek elyaflı, fakat sağlam pamuklu bez.
Şiraze Nedir ?: Kitapların kafaya bağlandıkları yerin iki ucunda ibrişimden örülen ince şerit. İpten kitap ayracı.
Kola: Soğuk ve sıcak olarak iki şekilde yapılır. Hammaddesi nişastadır. Jelatin: Kemikten imal edilen yapıştırıcıdır.
Çırış: Bitkisel bir yapıştırıcıdır…
Dekstrin: Mısırın 200 derecede kaynatılmasıyla elde edilen zarf ve pul arkalarında kullanılan çabuk kuruyan bir yapıştırıcıdır.
Selüloz: Duvar kâğıtları ve afişlerin yapıştırılmasında kullanılır.
Cilt boyaları: Keten, deri, pandizot kumaş ve benzeri cilt kapağı malzemeleri üzerine baskı yapmak için kullanılan, ışığa dayanıklı örtücü boyalardır.
Sıcak tutkal: Boncuk veya tabaka halinde satılır. Suda eritilerek kullanılır. Kitap kabını ve sırtını yapıştırmada kullanılır.
Sentetik Yapıştırıcılar: Ana maddeleri PVC'dir. Su ile yapılanları olduğu gibi aseton ve benzinden yapılanları da vardır. Bu yapıştırıcılar bir kere sürülünce bir daha su veya benzinle dahi çıkmaz.
Gummi Arabikum: Buna bizde "Arap Zamkı" denir. Az yapraklı defter, kitap işlerinde kullanılır.
Baskı taşıyıcı malzemeler : Boyayı kabul eden ve onu üzerinde taşıyabilen, cisimlere "baskı taşıyıcı malzemeler" denir. Bu malzemeler genellikle kâğıt, karton, mukavva olabileceği gibi; plastik folye, cam, seramik, metal, kumaş gibi çeşitli materyaller olabilir.
